Onmisbare waterstaatswerken

Je ziet ze soms weleens, maar meestal niet. Ze komen voor in verschillende vormen: grote gevelstenen, kleine koperen boutjes, koperen plaatjes vergezeld door koperen bouten en zo nog een aantal verschijningsvormen. Allemaal hoogteaanduidingen, meestal gerelateerd aan het Normaal Amsterdams Peil, maar soms ook aan andere peilen als bijvoorbeeld het Winschoter Peil.Ze zijn onmisbaar voor bouwend Nederland en onmisbaar voor de waterbeheerders.

Ik fotografeer ze. Een hele klus, er zijn er nog tienduizenden actueel en in onderhoud bij Rijkswaterstaat, maar waarschijnlijk nog veel meer niet meer actueel en dus ook niet meer in onderhoud. Het aardige van die punten is dat ze vaak vastzitten aan monumentale panden die ik dan ook meteen kan bekijken.Merkwaardig overigens dat deze peilmerken voor zover ik weet geen afzonderlijke bescherming hebben anders dan dat Rijkswaterstaat de actuele merken regelmatig controleert en ijkt.

Een paar voorbeelden:

In het Eerste Verlaat in Nieuwe Pekela zit een steen die de hoogte aangeeft ten opzichte van Amsterdams Peil en van Winschoter Peil. Ernaast een moderne peilschaal van het waterschap Hunze en Aa's.

Het Eerste Verlaat is geen monument, maar het waterschap vind het wel degelijk van cultuurhistorische waarde.

De Unionbrug in Oude Pekela heeft een moderne bout met de letters NAP erin. Standaard, niet mooi.

De brug is een rijksmonument.

De Bonifatiuskerk in Vries heeft een mooie “brievenbus", met bijbehorend twee koperen boutjes. 

 Ook die kerk is uiteraard een rijksmonument.

En mooi is ook de gevelsteen in het kerkje van Spijk.

Hoogte in ellen en duimen, Winschoter Peil en Amsterdams Peil. De kerk zelf is rijksmonument.

Natuurlijk heeft ook de Ridderzaal in Den Haag een peilmerk.

Ik heb me daar in eerste instantie over verbaasd, geen letters erin komt voor, net zoals de aanduiding NAP. Maar deze heeft de aanduiding CD. Die aanduiding zie je in die regio ook vaak op auto's staan, maar ik had toch het idee dat ik een dergelijke bout niet kon verbinden met het Corps Diplomatique. Klopt, na even nadenken kon ik me herinneren dat de Cultuurtechnische Dienst zich ook bezig had gehouden met dit soort zaken en dus klaarblijkelijk bouten onder eigen naam had geplaatst. Oh ja, de Ridderzaal is ook rijksmonument.

Zoals gezegd, Rijkswaterstaat beheert de actuele NAPpen. Rijkswaterstaat is niet geneigd vrij te geven waar de NAPpen zich bevinden, alleen wanneer je professioneel gebruik wilt maken kun je toegang krijgen tot de database. Volgens Rijkswaterstaat heeft dat te maken met de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van eigenaren c.q. bewoners van panden waar die NAPpen in zitten. Flauwekul als je het mij vraagt. In ieder geval: ik heb een overzicht van de actuele punten in de provincie Groningen gekregen. Met de topografische kaart in de hand kun je ze dan vinden. Voor de liefhebber: hier is kaart 13A en hier de bijbehorende NAP-lijst. Leg mij eens uit waar nou die persoonlijke levenssfeer zit ...