maandag 31 december 2012

Aquasi Boachi

Gisteren kreeg ik het Tijdschrift van de Historische Vereniging Gemeente Beilen onder ogen. Het tijdschrift kent een rubriek "Wel is dat?" waarin de redactie van het Tijdschrift het publiek bevraagt over personen die in of bij Beilen hebben gewoond dan wel een andere relatie met Beilen hebben. Hoofdpersoon in die rubriek is deze keer Aquasi Boachi. Aquasi is geboren in Buitenzorg, op Java, als zoon van prins Aquasi Boachi, op 13 februari 1890. Hij is overleden in Beilen op 23 mei 1975.

Foto geleend van http://nl.wikipedia.org/wiki/Aquasie_Boachi
De Aquasi Boachi waar informatie over gezocht wordt is het jongetje links op de foto. De man in het midden is zijn vader, prins Aquasi Boachi. Prins Aquasi was oudste zoon van Ashanti-koning Quakoe Dua II, één van de twee kinderen die in 1837door deze koning naar Nederland waren gestuurd. Zie voor het verdere verhaal het Nieuw Nederlands Biografisch Woordenboek. Arthur Japin heeft een roman over deze geschiedenis geschreven, De zwarte met het witte hart.
Wie meer informatie heeft over de in Beilen begraven Aquasi Boachi kan contact opnemen met de redactie van het Tijdschrift.



woensdag 26 december 2012

Zombie alert!


@ingmario vroeg het zich al af naar aanleiding van een bericht in NRC Next:
Amerika is officieel voorbereid op een zombie-apocaly...
Picture of daguilar6
19 May 2011
1 retweets
Wat doet de Nederlandse GGD hieraan? "Amerika is voorbereid op een zombie-apocalypse"

De Britten zeggen ook goed voorbereid te zijn volgens The Telegraph van vandaag:

Britain is well prepared to fight apocalyptic zombie invasion

A zombie invasion is a problem that may seem to belong in a horror film rather than to real life, but, none the less, the British government believes it has worked out the best way to cope with one.

Shaun Of The Dead
The Cabinet Office would lead Britain's response to a zombie apocalypse, according to an official response to a Freedom of Information request 
In the event of an apocalypse brought about by an army of the undead, civil servants would co-ordinate the military's efforts to "return England to its pre-attack glory", according to a Freedom of Information request that has revealed the country's contingency plans.
The MoD would not lead efforts to plan for such a zombie attack or deal with the aftermath because that role rests with the Cabinet Office, which co-ordinates emergency planning for the Government.
Details about the authorities' surprising level of readiness for a zombie onslaught emerged in a response to an inquiry from a member of the public.
The MoD replied: "In the event of an apocalyptic incident (eg zombies), any plans to rebuild and return England to its pre-attack glory would be led by the Cabinet Office, and thus any pre-planning activity would also taken place there.
"The Ministry of Defence's role in any such event would be to provide military support to the civil authorities, not take the lead. Consequently, the Ministry of Defence holds no information on this matter."
This is not the first time that public authorities have provided tongue-in-cheek responses to Freedom of Information inquiries about zombies.
Last year, Leicester city council was forced to admit that it had no specific preparations for dealing with a zombie invasion, although the local authority stressed that certain aspects of its emergency plan would apply to any disaster. Bristol city council went rather further when asked what it would do in the event of an undead rampage through the West Country.
A senior official replied with a copy of a "top secret" internal strategy document setting out how the council would respond to a "zombie pandemic".
Staff were told to listen out for code words in radio and television broadcasts to warn them that an attack was under way, and given health and safety advice on the correct way to kill zombies.
Under the heading "procurement implications", the memo said Bristol city council had ordered suitable equipment for tackling the undead, "where possible, in line with our buy-local policy". It added: "A catalogue of standard issue equipment – cuffs, stun guns, protection suits, etc – is available on the staff intranet."
However, critics have accused people who make Freedom of Information requests about subjects such as zombies, wizards and vampires, of being time-wasters who are costing the taxpayer money.
Some fear that trivial uses of the recently won right to ask public bodies to release information they hold will give politicians an excuse to scale back the powers, which were introduced in full only as late as 2005.

Nou vraag ik me ook af hoe Nederland is voorbereid op een zombie-invasie. Een WOB-verzoek waag ik er maar niet aan, tenslotte wil ik niet over me heen krijgen dat ik kostbare overheidsmiddelen verspil aan een dergelijke relevante vraag.

donderdag 20 december 2012

Mijn tweet-archief?

Twitter slaat op de trom: een nieuwe mogelijkheid, iedereen kan zijn twitter-archief nu downloaden. Mooi natuurlijk, als je dat wilt. Naast de vraag of ik het zou willen (kan nu niet zo één twee drie bedenken waarom ik dat zou downloaden) kun je ook de vraag stellen of het wel jouw twitter-archief is. Twitter zegt dat al je tweets en retweets in je archief zitten. Een beetje archivaris zal meteen zeggen van niet, om meerdere redenen die nu meteen bij mij opkomen. En misschien zijn er nog wel meer redenen, vast wel.
Reden één: zo te lezen in het blog van twitter kan ik niet de tweets die aan mij gericht zijn dan wel mij noemen downloaden. Volgens mij maken die en wezenlijk onderdeel uit van mijn archief. Dus, ik krijg alleen de uitgaande post en niet de ingekomen post.
Reden twee (maar eigenlijk is dat geneuzel): mijn verstuurde tweets zijn expedities, geen minuten. Mijn expedities zijn niet voor mij bestemd maar voor de geadresseerden (vaak zijn het trouwens circulaires). In mijn archief zouden de minuten moeten zitten, dus de geconcipieerde tweets met alle doorhalingen, wijzigingen etc. die ik heb opgesteld voordat ik de eindversie heb verstuurd. Die minuten krijg ik dus niet.
Reden drie (maar dat moet in de praktijk nog blijken): ik verstuur regelmatig tweets met daaraan gekoppeld een afbeelding. Die afbeelding maakt onderdeel uit van de tweet, maar krijg ik die afbeelding ook meteen in mijn 'twitter-archief'? Ik betwijfel het ...

maandag 17 december 2012

Leesmeer maar beperkt

"Leesmeer" zie ik op alle stations, de bibliotheken zijn een landelijke actie gestart om de lezer aan het e-book te krijgen. Mooi, samen met heel veel anderen lees ik al e-books en uitbreiding van het aanbod is altijd goed. Aanmelden kan op http://www.bibliotheek-leesmeer.nl/ dus dit weekend gedaan. Nog gratis ook. Gelukkig ben ik welkom, er is zelfs een welkomstbericht: "Hier heb je toegang tot e-books die passen bij de plek waar je bent of het onderwerp dat je boeit. Van prentenboek tot roman. Voor jong en oud". Veelbelovend, hoewel de eerste twijfel toe begint te slaan, wat te verstaan onder 'passen bij de plek waar je bent'? Het onderwerp dat me boeit, dat zal wel lukken, maar krijg ik e-books gepushd op de plaats waar ik ben? Bijvoorbeeld wanneer ik thuis ben, zet de Ipad aan en pop, het advies om '400 jaar Pekela' te gaan lezen staat op mijn scherm, een soort "Hier was het nieuws" maar dan anders? Als ze maar oppassen dat ik dan niet bijvoorbeeld het nieuwe boek van Stiny Huizing als advies krijg, want weliswaar komt Stiny uit Oude Pekela maar haar boek heeft verder zo te zien niks met Oude Pekela te maken. Maar misschien zijn anderen wel weer blij met dergelijke adviesen over boeken van lokale auteurs
Maar nee, zover zijn de bibliotheken nog niet. De bibliotheken laten mij zelf een thema kiezen en onder thema wordt verstaan ónderwerp' of 'plek'. De thema's lopen uiteen, van 'Bezinning' tot 'Winter'. 'Bezinning' heb ik geleerd over te slaan, 'Winter' dan maar. De toelichting bij het thema Winter stemt meteen tot bezinning: 'E-books voor als je een beetje warmte kunt gebruiken tijdens de winterdagen. Of als je er een gezellige winterdag van wilt maken met je familie of vrienden.' Wat biedt de Winter verder? Nou, vier boeken maar liefst! Het eerste boek is een soort Pippa Middletonboek: hoe organiseer ik een Bring Your Own-party. Niks voor mij. Het tweede is een wandelboek, 25 wandelingen door de natuur met kinderen. Leuk, maar ik lijk niet de doelgroep. Het derde dan maar: jammer, ook niks voor mij, gaat over de eerste stap, duik en grom van ijsbeertje Vicks. Maar het vierde boek, dat is wel wat. Een overzicht van de positieve effecten van matig wijngebruik voor de gezondheid, daar kom je de winter wel mee door! Gelukkig maar, want het thema 'Winter' is nu ook uitgeput.
De andere thema's zijn meer van hetzelfde. Zeer beperkte keus, vier tot zes boeken per thema, 18 thema's in totaal. Voor een landelijke collectie veel Rotterdamse thema's: Laurenskerk, Luxor Theater, Het Kasteel, Kunsthal, Maritiem Museum. 
De bilbiotheken geven weliswaar aan meer boeken beschikbaar te stellen, heel goed, maar misschien was het beter geweest te wachten tot er meer boeken beschikbaar waren. En als ik een tip mag geven: laat die thema's los!

zondag 25 november 2012

Rijks-HBS Ter Apel

Vanmiddag hebben we Ter Apel bezocht, niet met de Rijks-HBS in gedachten, maar we kwamen er langs en het is zo'n mooi gebouw in de Amsterdamse School dat ik anderen ook mee wil laten genieten. Foto's dus.































School en congiergewoning zijn rijksmonument, voor beschrijving zie hier.

zondag 18 november 2012

Marum, kerk en melkfabriek

Vanmiddag was het stralend weer en aangezien T. foto's van de melkfabriek in Marum moest hebben zijn we daar heen gegaan. Marum is een wegdorp in het Groninger Westerkwartier, niet ver van de grens met Fryslân.
Marum heeft één van de oudste, zo niet de oudste, bakstenen kerken in Groningen, het koor dateert zo ongeveer uit de tweede helft van de twaalfde eeuw.schip en toren waarschijnlijk eerste kwart dertiende eeuw. Zo op het kerkhof staand ziet het geheel er geweldig uit.


In het schip zit een dichtgemetselde priesteringang met een latei van roze Bremer zandsteen lees ik ook in het prachtige boek "Alle middeleeuwse kerken van Harlingen tot Wilhelshaven" van Peter Karstkarel.


Het is een heel smal kerkje, goed te zien als je aan de oostkant in het verlengde van het koor staat.


En ja, er zitten NAPjes in: wel twee stuks. Dit is de jongste.


Waar we voor kwamen, de melkfabriek uit 1918, die mag er ook best zijn:


zaterdag 17 november 2012

Negenveertig jaar televisie!

Wie kent het nog, kijk- en luistergeld? Ooit, eigenlijk helemaal niet zo lang geleden, betaalde je aan de Dienst Luister- en Kijkgelden Kijkgeld, een bedrag niet eens voor het kijken maar voor het feit dat je een kijktoestel in je bezit had. Het maakte niet uit of je keek of niet, je moest betalen. Als je dat niet wilde was er en mogelijkheid de 'ontvangrinrichting' te laten verzegelen. Hoe dat dan in zijn werk ging weet ik niet, ik heb daarbij voorstellingen van een rode waslaag over het scherm, met daarin gedrukt het Rijkszegel. Of zwartkijken, dat was ook nog een mogelijkheid. Tegenwoordig betaal je geen Kijkgeld meer, of eigenlijk wel, maar dan via de reguliere belastingaanslag Inkomstenbelasting.
In augutus 1963 kregen wij thuis een televisie (waarschijnlijk gekocht bij Brink in de Singelpassage in Assen, Reint Brink kwam in ieder geval steeds repareren als het kastje het weer eens niet deed). Voor die televisie moesten mijn ouders dus Kijkgeld betalen.  Twee keer per jaar was dat verschuldigd, maar liefst drie hele guldens per maand. Je televisie was dan ook geregistreerd en als bewijs kreeg je dan een televisiekaart die bij het televisietoestel moest worden bewaard.


Welk merk televise wij hadden weet ik niet, maar gelukkig is er nog een foto. In een hoek van de woonkamer, op een tafeltje stond het apparaat. Er bovenop een plant in een pot en een schemerlampje. Ernaast zit ik, uiteraard met iets te eten.


De foto laat ook zien dat wij Jabo-vloerbedekking hadden, een sisalachtig iets. Tegenwoordig schijnt soortgelijk spul weer populair te zijn, maar waarschijnlijk alleen bij mensen die er als kind niet op rondgekropen hebben ...

zondag 11 november 2012

Spuwen verboden

In 1909 mocht het ineens niet meer. Vóór 12 maart 1909 was het waarschijnlijk nog een volstrekt gebruikelijk volksvermaak, per 13 maart 1909 was het plotsklaps uit den boze: in wachtkamers van spoor- en locaalspoorwegen spuwen, roken waar dat niet is toegelaten, in staat van dronkenschap op een station rond te lopen. Rumoer maken mocht ook niet meer, verontreinigen in zijn algemeenheid werd zelfs verboden. In wachtkamers, op stations, overal verboden. Alleen in rijtuigen waren de verboden iets minder streng: niet meer spuwen of op andere wijze verontreinigen, maar rumoer dronkenschap en roken lijkt nog te mogen. Of was dat al op een eerder tijdstip verboden?





Maar waarom deze verboden? Mogelijk dat de Kamerstukken daar iets over zeggen. Op statengeneraaldigitaal is inderdaad iets te vinden, in het Voorlopig Verslag over Hoofdstuk IX van de Staatsbegroting 1909, vastgesteld op 9 november 1908 staat het volgende:


Voorts werden bewaren geopperd tegen het feit, dat men in de treinen vaak overlast van tabaksrook ondervindt. De controle op het rooken in de daarvoor niet bestemde compartimenten blijft nog altijd gebrekkig en in treinen met doorloopende gangen dringt de rook in alle compartimenten door. Ook werd geklaagd over het spuwen en het tabak pruimen in de wagens der derde klasse.
Verder werd gevraagd, of de Regeering bij de spoorweg-maatschappijen zou willen aandringen op een verbod vau verkoop van liederlijke lectuur op de stations.

En zie aan, het lijkt allemaal nog veel erger gekund te hebben: er werd zelfs gevraagd om een verbod op de verkoop van liederlijke lectuur op de stations! Mogelijk dat dat verbod er toch uiteindelijk wel is gekomen, maar in ieder geval niet in de bovenstaande regeling. Of kwam daarop geen verbod omdat spuwen en verontreinigen iets voor de derde klasse was en de liederlijke lectuur meer iets voor de beter gesitueerde reizigers in de eerste en tweede klasse?

Overigens doet het mij als archivaris deugd dat de Tweede Kamer al in 1908 het volgende vraagt:

Archief bergplaats.
Art. 123 
Gevraagd werd, of de buitenwanden der in den tuin van het gebouw van den Raad van Toezicht op de spoorweg-diensten geplaatste archiefbergplaats van hout zijn. Zoo ja, levert dit geen gevaar voor brand op ?

zondag 28 oktober 2012

Voorbijgaande schepen in donkere nacht ......

Het houdt me bezig. Er lijkt een eerder deel van dit 'feuilleton', dat ken ik niet en dat is dus duidelijk een gemis. Want: over wie gaat dit en wat is er nou precies gebeurd? Dat de grote stad in ieder geval niet best was is zonneklaar ...

Heel veel 'aanwijzingen'

Vanochtend een rondje gelopen met Jykke en dan komen we weleens in de buurt van de voetbalvelden.


Vandaag maakte Jykke zich daar wat zorgen, veel geschreeuw namelijk en dat is dan verontrustend. Maar wat bleek: er liepen mannen op het veld achter een bal aan die elkaar allerlei vrijwel onverstaanbare zaken toeschreeuwden, waarschijnlijk 'aanwijzingen'.


Jykke besloot nadat hij het gedoe wat had bestudeerd dat het allemaal de moeite niet waard was, we konden verder lopen ...

Ostfriesentee







Een week of drie geleden heb ik wat flessen Federweißer gekocht in een supermarkt bij ons over de grens. In Nederland kun je het niet krijgen, tenminste niet bij ons in de buurt. In Zuid-Limburg bij de Groene Boer klaarblijkelijk wel. De flessen Federweißer zijn vanwege ontploffingsgevaar nooit helemaal afgesloten, maar als je dat niet weet kan dat dus een aardige smeerboel opleveren. Het meisje achter de kassa wist het dus niet, ze kende de Federweißer helemaal niet. Nadat haar was uitgelegd wat het was en dat de flessen echt niet afgesloten mochten worden reageerde ze daar op met de mededeling dat Ostfriesen gewoon thee dronken! En daar had ze volkomen gelijk in, Ostfriesen drinken heel erg veel thee, zo'n 10 maal zoveel als andere Duitsers. Het meisje leerde overigens snel: een week later, zelfde supermarkt, zelfde hoeveelheid Federweißer, zelfde meisje, zei het meisje dat ze maar één fles hoefde te hebben en hield ze die angstvallig rechtop.
Maar die opmerking over thee bleef bij mij hangen. Natuurlijk wist ik wel dat er in Leer een grote theefabriek staat (Bünting) maar behalve verschillende kruidentheeën had ik nog nooit thee uit Ostfriesland gehad. Verleden week daarom daar maar verandering in gebracht: een Spitztüte Störtebekertee gekocht!


Störtebeker moest het natuurlijk zijn, genoemd naar de meest beroemde Ostfries (of misschien wel Groninger of Westerlauwersfries, nogal ongewis). Een echte piraat.

Gisteravond daarom water opgezet en thee getrokken.







Het resultaat, ik kan niet anders zeggen, smaakt prima! Eigenlijk hoor je er dan ook nog kandij in te doen heb ik begrepen, maar dat is mij dan te zoet. Voor wie ook Störtebekertee wil: het is te bestellen in de webshop van Bünting (en in die webshop nog veel meer thee en toebehoren). Op het lijstje van mij staat nu nog een bezoek aan het theemuseum in Leer.

Update 17-02-2013: de dieven van de schedel van Klaus Störtebeker zijn veroordeeld!


zaterdag 6 oktober 2012

Huisdieren van het seizoen


Het is weer zo ver, ik kan er niks aan doen: altijd als het oktober is en kouder wordt komen er nieuwe huisdieren in huis. Kikkers en muizen. Lang leven ze niet bij ons in huis, maar altijd worden ze heel snel weer opgevolgd door soortgenoten. Je ruikt ze meteen, een geur die je neusgaten inrolt. Om op te vreten, en dat gebeurt dan ook. Begin december is de invasie weer gekeerd, tot volgend jaar oktober.

woensdag 19 september 2012

O O Den Haag

Vandaag was één van mijn vele werkdagen in Den Haag. Zo'n dag begint dan met de gebruikelijke reis met de gebruikelijke medereizigers, vandaag werd de reis enigszins verstoord door een ongebruikelijke vertraging omdat er iets mis was met de remmen van de trein.

In Den Haag maak ik veel gebruik van de dienstfiets. Geen bril, maar een echte fiets, meestal in bruikleen van het Ministerie van Financiën. Vandaag dus ook, een mooie zwarte fiets, geschikt voor het vervoer van zware bagage. Één van de plaatsen waar ik vandaag moest zijn was het Nationaal Archief, voor een afspraak met collega Rob. Om daar te komen vanaf het Ministerie van Financiën fiets je door de Schouwburgstraat, dan linksaf de Casuaristraat in, aan het eind daarvan rechtsaf de Prinsessegracht op, daarna linksaf over de Herengracht en dan schuin oversteken over het Koningin Julianaplein, naar de ingang van het Centraal Station dat je dan doorwandelt naar de uitgang Anna van Buerenplein en dan ben je al aan de Prins Willem-Alexanderhof. Volgens Google Maps vind je daar het Spaarnestad Fotoarchief en ook nog, een beetje achteraf, het Nationaal Archief.


 Dat Koningin Julianaplein ligt er sinds het Centraal Station er staat. Groot, ongeveer een voetbalveld, lelijk, en zo lang het plein er is wordt het druk gebruikt door fietsers, voetgangers, oliebollenbakkers en krentenbollenaansmeerders. Ook door mij in mijn capaciteit van fietser dan wel voetganger. Niks aan de hand, gaat allemaal prima, het verkeer regelt zichzelf altijd uitstekend, zeker sinds de taxistandplaats verplaatst is.

Vandaag echter gebeurden er echter schokkende zaken op dit altijd zo rustige plein: de Operatie Schoon en Veilig heeft zich uitgebreid naar het Koningin Julianaplein! Dat manifesteert zich dan meteen uitermate onvriendelijk door de inzet van maar liefst zes stadswachten voorzien van ieder hun eigen oppasser. Die zes stadswachten hebben als opdracht het plein schoon en veilig te maken, dat doen ze door willekeurige fietsers aan te houden en aan te spreken op hun gedrag. Dat aanspreken gaat dan meteen vergezeld van het uitdelen van een "Aankondiging van beschikking". Een bon dus, een bekeuring, een administratieve sanctie zelfs! Van maar liefst 45 euro! En waarvoor? Nou, heel simpel, in mijn geval: verbalisant 75169, om 14.24 uur "zag/hoorde dat uur door betrokkene / verdachte en/of met het omschreven voertuig de volgende gedraging/overtreding werd verricht: Ongeoorloofd gebruik van rijbaan, fietspad of trottoir - als (snor)fietser bij ontbreken verplicht fietspad of fiets/bromfietspad niet de rijbaan gebruiken". Zo! Gelukkig was het niet wegsleepwaardig, dat scheelt dan alweer.

Maar als je het plein dan zo eens bekijkt en ziet dat er een grote openbare fietsenstalling op het plein is vraag je je af of je wel terecht bekeurd wordt. Borden die aangeven dat je er niet mag fietsen zie je niet, tenminste niet vanuit de logische aanfietsroute vanuit de Herengracht.


 Tenminste, ik zie geen bord (die zwarte fiets was vandaag mijn vervoermiddel). Inmiddels weet ik dat er wel een bord staat, maar dan zodanig geplaatst dat je vanuit de logische aanfietsroute Herengracht dat bord niet ziet. Wel een ander bord, namelijk een parkeerverbod voor fietsen.


Maar een parkeerverbod voor fietsen is toch niet hetzelfde als een verbod om te fietsen lijkt mij. Het lijkt me dus dat er bezwaar gemaakt gaat worden tegen de beschikking die er komt. Moet de gemeente Den Haag maar duidelijk borden neerzetten.

zondag 16 september 2012

Drents Landrecht van 1412

Omdat het Landrecht van Drenthe vandaag 16 september 2012 jarig is (600 jaar oud is het geworden) heb ik het afgeschreven (ik kon namelijk nergens een makkelijk te doorzoeken digitale versie vinden (aantekening 26-12-2012: inmiddels heb ik die wel gevonden, hier staat namelijk een integrale versie van het proefschrift dat ik ook heb gebruikt). Weliswaar niet van het origineel, dat ziet er namelijk niet al te best meer uit, maar van het proefschrift van Christiaan Lydius Rahder, die in 1879 te Utrecht promoveerde. In hoeverre Rahder fouten heeft gemaakt in zijn afschrift kan ik niet beoordelen, wel weet ik dat ik zelf ongetwijfeld fouten heb gemaakt bij mijn afschrift. Ik heb ook niet de regels gevolgd die mij ooit geleerd zijn voor het maken van dergelijke afschriften, ik heb gewoon letterlijk de tekst van Rahder overgetikt, inclusief interpunctie.  Een ieder die behoefte voelt mij te verbeteren: graag!

Het landrecht van 1412 in het Drents Archief, OSA 185 vermoed ik,  met dank aan RTV Denthe


In den namen ons Heren Jhesu Christi, Amen!
Wij Frederik van Blankenheym, bi der genaden Gods, Bisscop 't Utrecht, doe kont ende kenlic allen luden, mit desen openen brieue, dat wij in voirtijden onsen ondersaten in onsen lande van Drenthe enen openen bezeghelden brief gegheuen hebben, bezeghelt mit onsen seghel, ende mit segelen der vijf Godshuse onser Ecclesiën 't Utrecht, ende mit seghelen onser drier steden op dese siden der IJsselen, als Deuventer, Campen ende Swolle des dieselue brief inhout, mit andee punten die dair in verclaert zijn, dat wij onse ondersaten in onsen lande van Drenthe houden zellen in horen olden lantrecht ende wilcoren, ghelijc die voriscr. brief dair off inhout. Ende want ons noch onsen amptman voir deser tijt niet claerliken kundich en heeft geweest, hoe ende in wat maten dat dat oude lantrecht van Drenthe gheweest heeft, ende wij dair oec gheen clare beseghelde brieue off gesien en hebben: des tusschen ons, onsen amptman ende onsen ondersaten in onsen lande van Drenthe voerscr. voel twistes ende scelinghes daer om geweest heeft: - ende om te verhuden tot ewigen dagen meeren last ende twidracht, die tusschen ons ende onsen lande van Drenthe dair off comen mocht, ende oec niet behoerlic en is dat enich lantrecht op hoechnusse van luden staen sel, want alle menschen natuerliken doetsculdich sint ende mit versterften der lude noch meerre scelinge dait in comen mochte, dair om hebben wij ons laten onderwisen mit open beseghelden brieuen ende hebbent in der waerheit mit wittachtigen cunden onderuonden, dat dit olde lantrecht van Drenthe is ende altoes geweest heeft, ende hebbent oec in den ouden lantrecht geuonden, des onse ondersaten van onsen lande van Drenthe alle weghe ghebruyct hebben; ende dat zal tot ewigen daghen hoer lantrecht blijuen, ghelijc dat het hier nae ghescreuen ende verclaert staet, behoudelicken den voriscr. brief, dien wij, onse Ecclesi:en ende onse stede voerscr. besegelt hebben, in sijnre volcomender macht te blijuen van alle punten die dair in bescreuen staen, ende een yeghelic punt bijsonder:


§ 1. In den eersten, Item so is een olt lantrecht ende gewoente in den lande van Drenthe: Weert zake dat dat gemene lant mit mallic anderen toe sprekene hadden van saken die den lande anrorende weren, so mach dat mene lant wilcoren bi malc anderen to comen, bi ener penen die die daar op setten, ende een hagelsprake to holden; ende des gelikes ellic Dinxspil, ellick Lerspel ende ellic Buerscap wilkoren bi hem seluen te samende to comen, om ore marcke to berichten, als esch ende saet, hoey ende holt, to vredene ende anders to done, des hem moet is in den lande ende in oer marcke, wtgheseghet ander verbonde, die mit recht teghen der Heerlicheit ginghen. Sonder argelist.

§ 2. Item so is een olt lantrecht in den lande van Drenthe voerscr., dat men holden sal drie luttingen, ende niet meer, op drie terminen; dat eerste des anderen maendages nae paesschen to Banlo, dat ander toe Rolde des dinxedages nae pinxteren, der derde lutting toe Sunte Magnusdage tot Anloe.

§ 3. Item soe is lantrecht, dat die Amptman die verthugede broken, die hem die bure verthuget hebben, wtpanden mach, ende dair op en sel men ghene pantweringe doen. Mer weer dat zake dat sie die Amptman hogher panden wolde, dan sie verthuget waren of dan sie gebroket hadden, daer mochten sie dan pantweringe op doen op die Wijsheit van den Lande.
Ende weert sake dat dan die Wijsheit van den Lande wiseden dat sie meet gebroken hadden, oft hogher vertughet waren, dan sie bekant hadden, daer solden sie dan oren broken van ghelden van der pandweringe.

§ 4. Item soe is lantrecht: worde enich man op die voerscr. lottinge of op den weghe vyt ende toe hys doet gesleghen, die den dootslach dede die breke hondert olde Marck.
Ende worde yenich man dan dair gelemmet, als dat hie een hand verlore, een voet, off een oghe, die hantdadige daer van die hadde gebroeken vijtich Olde Marck.
Item queme yemant dair, die den anderen beroefde eens vinghers, ofte eynre tee, oft eens anderen cleynen leedes, die breke van elcken cleynen leede vijftyn Olde Marck.
Item worde yemant daer ghewondet sonder leemte, die hantdadige breke vijftyn Olde Marck.
Item worde dan dair yement ghejaget in toren moede, die handadige breke vijftyn nye Groninger Marck, alse ghengaftich is in der stadt van Groningen ende in den lande van Drenthe.
Voert meer: Weert zake dat yement bleue ofte bliuen wolde in der marcke dair men luttinge helde, ofte onderweghe, legher dan enen dach nae der tyt dat luttinge gedaen ende opghegheuen wair, worde hi dan in der reyse doet gheslaghen, die dan doetslach dede die sal breken simpel broke, ghelyc of dat anders ghesciet were buten luttinge.

§ 5. Item weert iement die den husvrede breke ende slaghe enen man doot in den huse off in des huses betuende vaeldde, die breke hondert Olde Marck; ende die daer enen man lemmede, die breke vijftich Olde Marck; ende wondede hi enen man in den huse, so breke hi vijftyn Olde Marck; ende weer yement die dair mede lepe in dat hues ofte in den vaelt mit wapender hant, die breke vijftyn nye Groninger Marck, als ghengaftich sint.
Item weer iement die mit enen steene worpe op oft in dat hues, oft in de vaelt, oft steke daer op oft in, die breke sesse Houetlosen, ellic houetlose tot twee Vleemsche Groot.
Item weer enich Lantman die in enich hues queme gaende, daer hi enen anderen Lantman ynne sytten vonde, die syn vyant were, worde hi daer van vermaent, dat hi uyt den huese ghenghe, ende men dat bewisen mochte mitten den weerde, oft mitten de weerdynne, oft anderen guden luden, bleven hi daer en bouen in den huys ende ghenghe sytten, so breke hi vijftyn nye Marck als voerscr. is; ende sleet hi en daer en boven doet, soe breke hi hondert Olde Marck, ende weert sake dat die ghene die yrst in den huys sete den anderen doet sloghe, die en breke ghenen huysvrede.

§ 6. Item weer yement die den anderen doet sloghe mit verlovede wapenen, als mit enen messe, die breke hondert nye Groninger Marck als voerscr. is; ende weer yement die den anderen lemmede mit enen messe die breke vijftich nye Groninger Marckl ende wondede hi enen mit enen messe, so breke hij vyftyn nye Groninger Marck; uytgheseget dat Dinxspil van Oestermoer, ende van Noerdenvelde ende van Roelde, daer men in den voersct. wondinge nyet meer en breket dan een ende twintich Groninger scillinge, nae ore older gewoente.

§ 7. Item weer yement die den anderen doot schote mit enen armborste oft mit enen hantboghen, die breke hondert Olde Marck, ende lemmede hi daer enen mede, dat were vyftich Olde Marck.
Item wondede hi daer enen mede, die breke vyftyn Olde Marck.




§ 8. Item weer iement die den anderen dootsloghe mint onuerloefe wapenen, die sal breken vyftich nie Groninger Marc als voerscr. is; ende die den anderen daer mede lemmede, alzo dat hi ener berouede van ener hant, oft van ener voete, ofte van enen oghe, die breke XXV nie Groninger Marc als voerscr. staet; ende weer iement die den andere berouede, mit den seluen wapenen, eens vinghers, ofte eens anderen cleynen ledes, die breke vyftyn nye Groninger Marc; ende die den anderen daer mede wondede, die breke twe Houetlosen; ende weer iement die den anderen duweslach dede, die breke eyn houvetlose.

§ 9. Item so is lantrecht: Were yement die den anderen doot sloghe ende lete den man niet tho gelde beden, dat solde men voer moert holden.

§ 10. Item so is lantrecht: So we den anderen doet sloet bouen enen vrede, die heuet syn lyff verboert; ende lemmet hi enen bouen den vrede, die sal breken vyftich Olde Marc; ende wonde men iement bouen den hantvrede, die sal breken XXV Olde Marc; ende di den anderen boerde ofte jaghede bouen den vrede, die breke vyftyn nie Groninger Marc als voerscr. is.

§ 11. Item soe is lantrecht: Weer yement die mit witteliker openaar deuerei begrepen ende gheuonden worde, die heuet syn lyf verboert.

§ 12. Item so is lantrecht: We den anderen vermoerdet, ofte moertbrant, ofte vrouwen vercraft, die hebben oer lyff verboert; ende van den stolenen gude sal nemen die clager een derden deel, dat gherichte een derden deel ende die ghemeente een derden deel; ende van anders syn selues gude sal syn wyff ende sine kinder nemen die helfte, soe veer als hie sie ondraghet rades ende dades; ende van sijnre helfte sal nemen die clager een derden deel, dat gherichte een derden deel, ende die meente een derden deel. Ende des ghelikes sal men doen van den mordenaers, moertberners ende van noetmunders, ende van allen anderen ondaden, daer met dat lyff ynne verboeren mach.

§ 13. Item wee yement in den lande van Drenthe, die den anderen in dronken of in haesten mode deef, verreder off mordener heyt, ende dat hi daer synen voet niet by setten en wolde, die hevet gebroken vyftyn nye Groninger Marc voerscr.; ende weert zake dat hi sinen voet dair bi setten wolde ende bewisen hem dat, so wie dan in der zake vellich worde die hadde syn lyff verboert.
Item soe is lantrecht: Weer yement in den lande die den anderen deef, verrader of mordenaer hiette, oft anders ondade antigende ware, ende hij bewisen mochte dat oen dair veur die buer vertughet hadde ende hy den gherichte daer voer vernoeghet ofte ghegolden hadde, die en sal daer ghenen broke an doen.

§ 14. Item waer enich richter to richte syt, die dan dat gerichte beuechtet maket dair enen boer, die breket vyftyn Groninger Marc vorscr.; ende die den anderen dan verwondet, die breke vyf ende twintich nye Groninger Marc; ende die den anderen daer lemmet oft doet sleeth dat is twyboet. Ende yenich Schulte in Drenthe, ofte yenich man, die onrechte uytpandinge dede bouen pantweringe, die breke vyftyn Marc vorscr.
Item weer yement die enen schulte dot sloghe, daer hi to gherichte sat, ofte hi van gherichtes weghen uyte were to richten nae lantrechte, die breke twyboet.

§ 15. Item soe is lantrecht: dat emn ghenen uythemischen man tot enen ondersculte in dne lande van Drenthe setten en sel, ten were dat die uythemische man een redelic, bescheyden man were; ende weer enich onredelic man schulte gesat, dat men bewisen mochte, dien solde man afsetten.

§ 16. Item soe sullen wi, onse nacomelingen Bisscopen to Utrecht, ofte onse Amptman in Drenthe, ende die Ghemeen Meente, ofte die sy daer bi schicken uyt elcken Dinxspil, alle jaeren des anderen maenendaghes nae paesschen, die Etten kesen ende stten mit malcandere, ende hoere gheen buten den anderen; ende weet sake dat hore enich buten den anderen Etten sette, so wes die wiseden dat en solde niet stantachtich wesen; ende die Etten, die Wi enda dat Landt dan setten ende keesen, die sullen sick alle jaere die ene helfte versettenende verandersaten; ende weert sake dat ons ende dien Lande nutte ender order duchte to wesen, dat ment die alinghe Etten versetten solde, so mochten Wi ende die die dan versetten ender verandersaten mit malcanderen, als voerscreuen is.

§ 17. Item soe is lantrecht, dat men ghenen Lantman vanghen en mach in den lande van Drenthe, omme gheenreleye saken willen, dair hi often sinen maghen den broke voir bisetten willen ofte moghen, ten were sake dat hi sinen lyff verboert hadde, want soe mach men eme vanghen; ende in wat marcke dat hee dan ghevangen worde, dair sult oene die buere waren drie daghe ende drie nacht lange, nae der tyt dat hi den bueren van den gherichte ghebonden ende ghesloten wordt gheleuert, ende dan sal men ouer hem richten in derseluer marcke; ende weert zaken dat hier en bouen die man den buren binnen der vroscr. tydt ontliepe, soe breke ellic huys vyftyn nie Groninger Marc voerscr.; ende weert zake dat men niet en richte binnen den dreen daghen voerscr. ouer den vanghenen, dan soe sult oen die vorscr. weder ouerleueren den gherichte, ende dat al oen voert inder seluer marcke waren soe lange dat men ouer oen ghericht heeft.

§ 18. Item soe is lantrecht: Weer enich man die straetenroeff dede, die sal breken vyftyn nie Groninger Marck voerscr., ende den roeff sal hi weder soe gued invrenghen des anderen daghes, als die roeff betuighet werde. Doet hee des nyet, soe sal hee den roeff des anderen daghes daernae twyscat inbrenghen; des derden daghes dryscat. Doet hee des nyet, soe sal men des vierden daghes mit den zweerde ropen ende volghen den roeue.
Item des ghelikes van den ackerroeue, van huysroue ende van ekenen holte.
Item weer ienich man die den anderen dede enen roeff an els holte, an ryse, ofte an anderen weken holte, dat hee em ofhouwe oft neme, die sal breken enen veltroeff, dat is twe houetlosen, ende den roeff in tho brenghen in allen ghevoghe als van stratenroue voerscreuen staet, off den clagher dair vol voir te doene; ende omme aldus één woord danigher zake en sal niet dan een man uyt elcker buerscap clagen. Ende weer enich man die den anderen scuttinghe neme of ontiaghede, dat den buren cundigh were, die breke vyftyn nye Groninger Marc voirscr.

§ 19. Item weer ienich man in den lande, die to Couerde schultmudden were schuldich ende nyet en betaelde op den rechten dach, die sal sie des anderen daghes twyscat gheuen ende die breke dre Punt, elc punt van seuen penningen: des sel men voer dre punt gheuen vier Vleemsche Groet, ende die ontholdene mudde sal die Bisscop van Utrecht panden laeten binnen den iaere; ende die bure sullen die schuldighen wisen des seluen daghes als die Pander compt, ende doen sie des nyet, so mach hi elc buer penden voer dre punt, ende binnen drien weken eynen sculdigen to wisen.
Voert meer, alle die ghene die schultmudden gheuen als voerscr. is, die sullen geuen to Battingspenningen al so mengihen Lovenschen als hie mennich mudde gheuet, ofte paeymetn dat daer guet voer is in Drenthe, toe segghen der Wysheit van dne Lande.

§ 20. Voert meer, elc huys in den lande van Drenthe daar roeck uyt gaet, uytghesproken dan dat kerspel van Eelde ende die leengoed holden van ons ende van onsen gestichte van Utrecht, die sullen ghuen der Heerlicheit van Couerde jaerlix voer Roecpenningen twee Groningschen, ofte paeyement dat daer guet voer is, nae segghende der Wysheit van den Lande; uytghezeget gheesteliker lude huse ende dienst lude huse; ten waere dat men bewisen mochte dat syt mit rechte oec sculdich waeren, soe solden syt gheuen.

§ 21. Voert meer, alle die broke, die verschinen mach van schultmudden, van battingspenningen, van roecpenningen, die behoirt ons ende onsen nacomelingen, Bisscopen van Utrecht in der tydt, alleen toe.

§ 22. Item weer enich man die claghen wolde omme waterlosinghe oft om eyn Jockwech, die sal int eerste daer bi nemen twee bueren, ende claghen op den andeen, omme sinen waterlosinghe ende jocwech. Wolde hi sie hem dan niet rumen, soe solde die clagher ropen ende brenghent an die ghemene bure; ende verthuget dan die meen bure, dat die clagher recht heuet, soe sal die ghene dair die clage op gheet die waterlosinghe ende jocweg oprumen binnen dreen weken. Doet hi des niet, soe breket hi vijftyn nye Groninger Marc voirscreuen.

§ 23. Item weer yement die des zweerds behoude, die sal dat versoeken ende wynnen an der ouersten brugghe tot Couerde, om vyff nie Groninger Marc voerscr., ende dat sal men hem to rechte gheuen, sonder weygheren; ende weert zake dat hem die Amptman des weygheren wolde, so solde hi houwen an die brugghe, myt getughe, ende legghen dat voerscr. gelt dair. Ende dairmede sal hi dat zweert ghewonnen hebben, ende voirtvaeren, ghelyker wys oft hem dat ghegheuen ware, ende wil hee dair mede vortvaren, soe mach hie dat holden een jaer lanc mit den seluen vyf marken voirscr., alsoe veer als hie dat tot allen sess weken versocht, dat iaer omme, als voirscr. is.

§ 24. Item weer yenich Lantman die hadde enen uythemischen knechte, die eynighen broke ofte misdade dede in den lande, die knecht sal op sijns selues hals breken; ende weert sake dat sijn broetheer oec mede beruchtet were van der seluer zake, die mach syn onschult doen daer van mit twalef siner maghen, binnen drien weken, in den dinxspil daert verthuget is; ende wolde die broethere die onschult niet doen, soe solde hi voer den knecht antwoerden ende die knecht mucht dat lant rumen mitten haluen broke ende mitten lauen gelde.

§ 25. Item soe is lantrecht: Weer yenich man vertuget van den buren voer een gheluet of voer een gheruchte van yenigher zake, die mach syn onscult doen mit twaleff synre maghen, binnen drien weken nae der verthuginge, in den seluen dinxspil daer hie verthuget is; ende dat sal hem die Amptman achte daghe tho voren laten weten, waer hie sijn onscult doen sal. Ende hadde die ghene maghe in Drenthe, soe mach hie twaleff ander gude manne niemen, dair hie sijn onscult mede doen sal, als voirscr. is.

§ 26. Item so is lantrecht: Soe wye dat pantweringe dede mit onrechte, die sal breken des eersten dags drie Punt, des anderen dags twyscat, des derden dags vyftyn nie Groninger Marc, ende daer mede were hie van den panden qwydt. Ende des vierden daghes mach men dat hogheste gherichte zoken mit den zweerde, die meente daer mede uyt to ropen; ende soe sal men den zweerde volghen, by vyftyn nye Groninger Marc, ende helpen den clager rechtes, op hoers elues cost; ende dat zweert sal men versuken als voriscr. is; ende wie in der voiscr. saken vellich worde, die sal dan broke, costen ende allen onraet opstaen.

§ 27. Item soe is lantrecht: Were yement de onrechte ansoeckinge dede, die breke des eersten dages dree Punt, des anderen daghes twyscat, des derden daghes vyftyn nie Groninger Marc. Ende worde daer pandweringe gedaen to landrechte, so sal de Schulte den clager ende den schuldighen de saecle legghen ende versten toe den naesten luttinge op die Wysheit van den Lande; ende daer en binnen sal men ghenen broke nemen daer van, eer die wysheit van den lande die zake verclaert ende ghewyst heeft, ende sal men den clagher op den sculdighen voert richten na lantrechte, als voerscreuen is.

§ 28. Item soe is lantrecht: Een man die broke gedaen heeft, ende een Houetman is, soe sal men den Houetheren eerst zoeken, eer men die maghe zueke; ende hevet die Houetheer erffenisse, die mach die Here veyle bieden ende vercopen; ende wes hie daer van cryghen can dat mach hie nemen, ende ontbreket den Heren daer yet an, dat sellen dan sess die naesten hande gelden, ende were des mans guet beter, dat sal men oen weder gheuen; ende die buerensullen dat guet weerdighen, to nemen ende to gheuen.

§ 29. Item soe is landrecht: Wanneer die bure oiren tuych niet doen en willen in der Goesprake, off Dinghe, off op een Rochte, soe breket ellic huys drien Punt als voriscr. is; nochthants soe sullen sie oiren tuych doen. Ende doet sie des dan nyet, soe is dat dan des anderen daghes twyscat, des derden daghes dryscat, des vierden daghes vyftyn nie Marc voerscr.

§ 30. Item soe is lantrecht; Soe wye gheene rechte maete en gheuet van boteren oft zaede, die breket vyftyn nie Groninger Marc.

§ 31. Item oft een Bastert broke dede, dan solde men holden an der moeder maeghe, ende nyet an des vaders.

§ 32. Item soe is Lantrecht: Soe wanneer een weerlich man den anderen weerlichen man anspreecket mit gheestelicken rechte van weerlicken zake ofte gueden, die breket vyftyn nie Groninger Marc; ende weret dat die ene lantman den anderen bten landes besettet, die breket vyftyn nie Gorninger Marc voerscr.; ende doet hie hem dait mede scade ende cost, die sal hie daer toe ghelden ende betalen.

§ 33. Item soe is lantrecht: Weer yenich man in den lande die ghebroken hadde ende die daarvan dan ene moetsone dede der Heerlicheit, ende dat Gerichte lete oen dair van quite ende wolde dair geen buurtuuch van hoeren, soe solde dat selue gerichte den lande ende der meente eenen anderen Schulten setten ende gheuen, die daer die bure toe brochte mit rechte, dat die enen tuuch deden van den manne wair hi an gheborken hadde, offte nyet, opdat die meente wiste, wes broken hem dair inne verscenen waren.

§ 34. Item soe is lantrecht: Weer yement die den anderen venghe in den lande van Drenthe, die sal breken hondert olde Marc; uytgheseget misdadige lude, als voirscr. staet, die mach ellic man vaen ende holden, tot des gerichtes behoeff.

§ 35. Item soe os lantrecht: Weer yement die enen voerpael af breke met willen, oft opëerde, die sal breken vyftyn nie Groninger Marc.

§ 36. Item soe is lantrecht, dat een schulte in den lande hebben sal ene placke over die anpandinge, ende twie Vlemesche Groete voer die uytpandinge.

§ 37. Item soe is lantrecht: Wanneer des Bisscops Amptman van Utrecht in Drenthe dingen holden sel, soe sel hi dat holden van der ener vespertyt tot der ander, mit dertien peerden ende mit dertien pesoenen, ende wes hie dan verteert in der buerhuse, daer dat ding is, dat sellen die selue buere betaelen; ende wil die Amptman mit meer luden ende mit meer peerden dat ding holden, dat mach hie doen, op syn selfs cost; ende dat ding sal beghinnen to holden to drien tyden des jaers, als veertinacht na paesschen, ende des anderen manendaghes na Sant-ganghen, ende des manendaghes na Sancte Ponciaen.

§ 38. Item soe is lantrecht, dat men ghenen buertuech doen en sal buten den lande van Drenthe, ende elc Buerscap sal oiren tuech doen toe dinghe, toe goesprake, ofte toe rochte, binnen hoeren Dinxspil ende nyet verder.

§ 40. Item soe is lantrecht, dat die Heerlicheit niet roepen en zal mitten zweerden, ten sy wittelicken landes noet, ende soe sal ecl man volghen den zweerde, bij vyftyn nie Groninger Marc voerscr., niet vorder dan op die palen des landes van Drenthe, ende dair en sullen sie niet langher ligghen dan drien daghen ende drien nachten, dat en were zake, dattet den lande lengher noetsaecken dede; - ende weer yement die dan den anderen doet sloghe wanneer hi den zweerde wtwert volche, ende binnen drien daghen ende drien nachten vorscr., die breket hondert olde Marc; ende were yement die den anderen dan lemmede ofte wondede, die sal breken als sulcke broke als voirscreuen staet van der luttinghe; ende weert zake dat men drien daghen ende drien nachten, soe wie den anderen dan doet sloghe, lemmede ofte wondede, die sal breken simpelen broke, of dat buten zweertrechte gheschiet were.

§ 41. Item soe is lantrecht: Weer yement die niet en were, air men mit rechte cluchten mochte, in de cluchtinghe, die breke twee Houetlosen.

§ 42. Item soe is lantrecht, dat men ghenen man in den lande van Drenthe broke nemen en sal van yenigherhande saecken, hi en sy eerst van den buren dair voir verthuget; ende van den broke, ende van allen vorscr. broken, daer sal die Bisscop van Utrecht oft syn amptman off buren ende hebben een derdendeel, ende die tweedeel die daer achter bliuen daer sal aff hebben die clagher een derdendeel ende dat ander sal die Meente hebben, vytghesproken van Schultmudden, van roeckpenningen ende van Battinghepenningen, die sal die Heerlicheit alleen hebben; - ende die broke van stoelnen guede voirscr. die sal men deelen als vorscr. staet.

§ 43. Voetmeer soo mach die clager ende die meente horen broke uytpanden mit daghelix Richteren ende Schulten in dne kerspelen, dair die broke verschenen is, soe wanneer datet gherichte sinen broke ofte sinen moet daer van heuet, als voirscreuen is.

§ 44. Item alle broken die sullen dubbelt wesen op die vier hoechtijden, als opten Paeschadag ende nacht opten Pinxterdach ende nacht, opten Kersdach ende nacht, en op Onse lieuen Vrouwendach ende nacht Assumptio, ende op al onser vrouwendaghen ende nachten, ende op Apostel daghen ende nachten.
Item soe is lantrecht, dat gheen broken op gheen tijdt twiboer en sijn, dan alse voirscreuen staet. Voirt alle andere broke, die hier niet ynne ghenoempt en staen, die zullen staen nae den olden rechte.

§ 45. Ende alle dess voerscr. punten, ende elc bisonder, ghleoue nwi Frederic, Bisscop to Utrecht, voer ons ende voer nse nacomelingen, Bisscoppen 't Utrecht onsen lande van Drenthe voirscr. eweliken, vast ende onverbrekeliken to holden, ende dat wy, noch onse nacomelinghen, Bisscopen 't Utrecht, noch onse Amptlude, daer nummer meer geghen noch bouen doen en sullen; maer wy ende onse nacomelinghen sullen onse guede lude van onsen lande van Drenthe tot ewighen daeghen daer in holden.
Ende desse voerscr. brief die sal in allen dier seluen volcomen macht wesen, ende bliuen tot ewighen daghen, ghelyc die brief is dien wy onsen lande voirscr. ghegheuen hebben, beeghelt mit onsen zeghele ende mit zeghelen onser vyff Godtshuysen ende onser drien steden voirscr.; beholdelicken den seluen breef in syner volcomener macht to bliuen, ghelyc voirscreuen staet, sonder enich arghelist.
Ende des tot enen oirconde soe hebben wi dessen breef mit onsen seghel bezeghelt. Ende omdat wi willen, dat alle saecken ende punten voirscr. vast ende stede bliuen sullen tot ewighen daghen, soe hebben wi gheboden die Eerbaren, Wysen ende Bescheydene luden die Prelaten ende Capittelen onser kerken van den Doem, van Oldemunster, van Sant Peter, van Sant Jan ende van Sante Marien kercken t' Utrecht, desen breef mit ons te bezeghelen; - Ende wi Prelaten ende Capittelen van den Doem, van Oldemunster, van Sant Peter, van Sant Jan en van Sante Marien kercken to Utrecht ansiende dat die Eerweerdighe in Gode onse Lieue ghenedighe Here van Utrecht vorscr., om oirbair synre kercken ende synre nacomelinghen, Bisscopen 't Utrecht, dese voriscr. ouerdacht ende punten mit sinen lande van Drenthe ouercomen is, soe hebbe wi, tot enen oirkont ende eenre ewigher memorie, dessen breef, mit hem, mit onser kercken zeghelen doen bezeghelen.

Ghegheuen in 't jaer ons Heren dusent vier hondert ende twalef, des sestienden daghes in Septembri.







donderdag 13 september 2012

Publieke Proclamaties

Je ziet ze regelmatig, van die stenen, meestal ingemetseld in gebouwen, waarop mededelingen zijn geplaatst. Die mededelingen kunnen van alles betreffen. Je kunt er over discussiëren, je kunt over mij heen vallen, maar ik denk dat dergelijke mededelingen proclamaties zijn, bekendmakingen in plechtige vorm. Als ik de definitie van een bekendmaking lees zoals deze in de Archiefwiki is opgenomen kan ik alleen maar constateren dat deze in steen vastgelegde teksten voldoen aan deze definitie:"Document waarin iets ter algemene kennis wordt gebracht". De bekendmakingen waar ik het over heb vind ik dan ook nog eens plechtig opgemaakt, daarom dus 'proclamatie'.
Je kunt er dan nog over twisten of het hier om archiefbescheiden gaat. Misschien wel, maar je moet de definitie daarvan dan wel wat ruim interpreteren. Voor mij is dat nu niet relevant, misschien dat ik daar op een later moment nog wel een boom over op wil zetten (eigenlijk heb ik dat TT misschien ook wel toegezegd), maar vooralsnog laat ik even in het midden of het hier gaat over archiefbescheiden.
De proclamaties die ik zie fotografeer ik, zo goed en kwaad als dat gaat, en ook het gebouw waarin de steen gemetseld is.  Omdat ik het leuk en nuttig vind zet ik deze foto's in een blog Publieke Proclamaties, zonder de intentie ooit volledig te zijn en in mijn eigen tempo. Of het in blogvorm moet blijven weet ik nog niet, misschien maak ik er ooit een wiki van, maar voorlopig voldoet deze vorm voor mij. Het kan ook best zijn dat elders al een mooi overzicht te vinden is van dergelijke proclamaties, dat mag, het belet mij niet toch vrolijk door te gaan met mijn foto's.
De mededelingen in de stenen probeer ik daarbij zoveel mogelijk in tekst er bij te zetten (en verbeteringen zijn welkom).

maandag 10 september 2012

Van Oude Pekela naar Vierhuizen en terug

En toen was het weer zover, tweede zaterdag in september: jaarmarkt in Oude Pekela en bij ons op de stoep. Veel volk op de been, veel Made in Goedkoopland en Vers uit de Bioindustrie te koop en, zoals meestal, stralend weer. De gemeente was voorbereid, schaftketen binnengezet, dranghekken geplaatst want Feest!

Voor ons was het ook feest, immers mooi weer, een trekkershut geregeld en Open Monumentendag(en). Op pad dus. Een globale route bedacht: van Oude Pekela via het Hoge Land uiteindelijk naar Vierhuizen, naar de hut.

Eerst naar Midwolda, naar de kerk. Mooi kerkje met een prachtig orgel, dat ook nog bespeeld werd.

NH-kerk Midwolda

Dan naar Warffum, maar daar bleek de kerk gesloten te zijn. Je verwacht wat anders op Open Monumentendag, maar ja, je moet natuurlijk wel vrijwilligers hebben om de kerk open te doen. De sleutel was overigens best te halen geweest, er hangt daarvoor een adres naast de deur. Maar wij hebben even wat verder door Warffum gewandeld, genoeg te zien tenslotte.



Zit in de kerktoren
Dan naar Baflo, door Rasquert want dat is erg mooi. In Baflo was de kerk gelukkig open. Ook daar naar de NH-kerk, deze werd bevrijwilligd door een erg oude man die duidelijk erg trots op 'zijn. kerk was.
NH-kerk Baflo
Rudolf Agricola staat dan buiten ook nog eens te staan.


Van Baflo naar Zoutkamp, drie sluizen en daar ben ik gek op ...

Stukje Reitdiepsluis

Hunsingosluis
Nabij Vierhuizen op camping Robersum ons onderkomen, een Trekkershut Comfort met alles wat we nodig hadden.
Jykke vond het er erg mooi
Zondag nog even rondgewandeld in Zoutkamp en daarna via de Theefabriek in Houwerzijl naar Niekerk. De kerk was open, binnen in de vloer een aantal grafzerken, onder andere van Eerhard de Grave die predikant was geweest in Vliedorp, een dorp met een triest eind.

Grafzerk Eerhard de Grave
Op de route lag ook nog Zuurdijk, uiteraard zijn we naar het kerkje gegaan. Dat bleek enigszins een teleurstelling: de kerk was voorzien van een mevrouw die zichzelf zo ongeveer het middelpunt van in ieder geval Zuurdijk vond. Jammer. In de kerk van Zuurdijk zit in de buitenmuur een aandoenlijke steen ter nagedachtenis aan Aafke W. Smith, echtgenote van Klaas Jzn Beukma. Aafke was in 1825 overleden, Klaas emigreerde met vier kinderen in 1835 naar Indiana. Klaas kwam in 1846/1847 op vriendenbezoek in Zuurdijk en liet toen een gedenksteen voor zijn 21 jaar geleden overleden vrouw in de kerkmuur plaatsen ...

Gedenksteen voor Aafke W. Smith

Na nog een familiebezoek in Groningen aan het eind van de middag weer gearriveerd in Oude Pekela waar de jaarmarkt inmiddels voorbij was.