Openluchtmuseum in het heel kort

Onlangs moest ik weer eens het Openluchtmuseum in Arnhem bezoeken. Het was alweer een fors aantal jaren geleden dat ik er was, veranderingen waren er dus ook. "Nieuwe"gebouwen, een nieuwe entree, nog een restantje kerstsfeer, tussen de buien door droog, kortom ik heb me best vermaakt. Jammer dat er, gezien het verplichte programma dat ik moest doormaken, amper tijd was om veel van het museum te zien. Een erg korte rondleiding door een viertal gebouwen, meer zat er niet in (en nee, je vangt geen regenwater van rieten daken op omdat het riet dat water allemaal al heeft opgezogen lieve rondleidster, ook van rieten daken loopt het water gewoon af). Die schade moet ik dan ergens dit jaar maar gaan inhalen, de moeite waard.

 

Toch heb ik een klein zeurpuntje opgedaan tijdens de korte rondleiding. Wat te denken van de beschrijving bij de "Molukse" barak?

Het klopt vast wat er staat. Toch had ik graag gezien dat er in de beschrijving was opgenomen dat Molukkers in eerste instantie Ambonezen werden genoemd en pas later, vanaf de jaren '70, Molukkers. Wat mij ook opvalt in de beschrijving is dat de barak kennelijk dateert uit 1939 maar dat er dan met geen woord gerept wordt over de functie van deze barak en van het kamp Lage Mierde. Met wat zoekwerk heb ik uiteindelijk in de Catalogus Cultuurhistorische Inventarisatie Erfgoedkaart Reusel-De Mierden op pagina 101 dit gevonden:

"In juli 1940 staat in de stukken van de gemeenteraad (van de gemeente Hooge en Lage Mierde) dat door de Rijksdienst voor de Werkverruiming een werkkamp wordt opgericht voor ruim 200 arbeiders op het Vloeieind 37-39 (?), achter café Gubela (Vloeieind 33), aan de weg tussen Lage Mierde en Hulsel. De door de crisis werkloos geworden arbeiders werden er tewerkgesteld door de Dienst Uitvoerende Werken om de woeste gronden te ontginnen. Dit gebeurde tot de herfst van 1943. Begin 1944 werd het kamp gevorderd door de Arbeidsdienst. Na dolle dinsdag werd het kamp verlaten. Vanaf 8 november werd het kamp in gebruik genomen door 1200 geëvacueerden uit Groesbeek, Berg en Dal en Ubbergen. Aangezien niet iedereen er plaats had werden de evacuees ook ondergebracht bij particulieren en in schoollokalen, ook in Hulsel en Hooge Mierde. Tot half juni werden ook gerepatrieerden uit Duitsland in het kamp opgevangen. Na de oorlog werd het kamp weer gebruikt door de DUW voor ruilverkavelingsprojecten of egalisering van grond. In 1953 stond het kamp een jaar leeg en kreeg het een onderhoudsbeurt. In de zomer van 1953 en 1954 werd het kamp gebruikt als zomerkamp voor lichamelijk gehandicapte kinderen en poliopatientjes. Eind 1954 arriveerden 18 Molukse gezinnen (circa 180 personen) (ex KNIL militairen), afkomstig uit grotere kampen, die al sinds 1951 naar Nederland waren gekomen. Vanaf 1961 bouwde de overheid woonwijken in vele gemeenten voor de Ambonezen. In 1962 trokken de Ambonezen weg uit Lage Mierde. Het woonoord stond vervolgens een jaar leeg totdat de familie Bogaers van café Bogaers “tijdelijk” onderdak kreeg in de beheerderswoning. De rest van het woonoord bleef leeg totdat pater van Gisbergen het in 1963 kocht voor de congregate Sint-Franciscus-Liefdewerk uit Rotterdam voor het organiseren van weekkampen. Dit gebeurde tot 1977. Na 1,5 jaar kocht de gemeente de opstallen terug en begon ze te slopen."
Een hele geschiedenis dus heeft deze barak. Mij is niet duidelijk waarom de pré-Ambonese geschiedenis van deze barak deze niet óók vermeld wordt, immers de werkverschaffing ten gevolge van de crisis in de jaren '30 heeft een enorme impact op de samenleving gehad, zowel sociaal als landschappelijk. De rondleidster kwam niet verder dan de mededeling dat het thema nou eenmaal "Molukken" was.

De barak uit Lage Mierde

Wat ik gemist (over het hoofd gezien?) heb in het museum is een kleinigheid, namelijk het (Normaal) Amsterdams Peil. Peilschalen in het water, peilmerken in gebouwen, waar zijn ze? Buiten het museum zijn ze veelvuldig aanwezig en onmisbaar, in het museum heb ik ze niet gezien. Misschien een kleine suggestie om ergens een peilschaal in het water te zetten en een peilmerk in een gebouw te slaan?

Peilschalen aan het Eerste Verlaat in Nieuwe Pekela met Winschoter Peil, Amsterdams Peil en Normaal Amsterdams Peil, de laatste geplaatst door het niet meer bestaande waterschap Reiderzijlvest

19e eeuw peilmerk in de toren van de Marktpleinkerk in Winschoten